Trong ba ngày liên tiếp (5 đến 7/4), tại sân khấu Black Box, Hà Nội, vở kịch "Người lạ" với diễn xuất của hai nghệ sĩ Phan Ý Ly và Hồ Ngọc Bảo Khiêm (Nhóm Sân khấu Nháp) mang đến sự thú vị, bất ngờ cho khán giả, khi không có bất cứ kịch bản nào được dựng sẵn.
Những mâu thuẫn về giới tính giữa người nam và người nữ được khai thác trong vở diễn. |
Giới thiệu mở đầu mỗi đêm diễn, đạo diễn người Anh Robert Hale nói: "Bạn không biết điều gì sẽ xảy ra, và chúng tôi cũng không biết điều gì sẽ đến". Trên sân khấu, hai nghệ sĩ luân phiên ra đề và "trả bài" người bạn diễn của mình. Các diễn viên bắt đầu với những câu hỏi, sau đó cùng tạo ra những chi tiết ngẫu hứng nhằm minh họa cho chủ đề đang được khám phá. Mỗi đạo cụ, âm thanh, lời nói hay động tác mà người này đưa ra đều là một đề bài đối với người khác. Và ngay trên sân khấu, họ phải tìm được sự ăn ý để dần hình thành một kịch bản trên tinh thần ứng tác.
Vở kịch khám phá những mâu thuẫn giữa người nam - người nữ về giới tính của họ, nhưng cũng chỉ ra hai đối trọng "tính nam" - "tính nữ" trong bản thân mỗi người. Một người phụ nữ cá tính, mạnh mẽ, một người đàn ông yếu đuối, nữ tính. Cả hai trong hành trình khám phá giới tính của chính mình, cũng như tìm kiếm phần khuyết thiếu ở người còn lại. Họ tìm nhau rồi chối bỏ nhau vì những sự khác biệt. Và trong những giấc mơ được thể hiện một cách ẩn dụ trên sân khấu, họ đến với nhau, để nhận ra rằng không ai phải thay đổi bản thân, vì chính những khác biệt khiến họ khát khao chinh phục, khiến họ cần nhau. Mặt nạ, búp bê, váy, khăn, thậm chí hình ảnh mô phỏng bộ phận sinh dục của người nam đều được đưa lên sân khấu để các nghệ sĩ thể hiện ý tưởng.
Khán giả có quyền tương tác với diễn viên trong vở diễn. |
Mỗi đêm diễn trong một tiếng rưỡi đồng hồ, dù cùng thể hiện một vấn đề, nhưng không đêm nào lặp lại đêm nào. Hai nghệ sĩ có lúc trong vai hai chị em, có lúc trong vai hai người bạn khác giới đồng trang lứa. Diễn xuất phụ thuộc vào việc người này tung ra cái gì, và người kia đón được điều gì. Vở diễn còn xuất hiện những yếu tố tức thời đến từ khán giả khi họ có quyền can dự vào sự phát triển của vở kịch. Các nghệ sĩ sẽ đón lấy ý tưởng của khán giả như một gợi ý, và cũng là một đề bài cho mình.
Trả lời thắc mắc của khán giả sau khi vở kịch kết thúc, về việc liệu có hay không một kịch bản đã được lên trước, Phan Ý Ly cho biết, hai nghệ sĩ đã làm việc cùng nhau trong suốt một năm trời, để có thể hiểu và tin tưởng nhau. Tất cả những gì đưa ra sân khấu là trải nghiệm và kỷ niệm cá nhân của diễn viên trong đời sống thực tế và những kiến thức của họ về các chủ đề liên quan. Họ tự nghiên cứu và tìm câu trả lời cho các câu hỏi, như: "Đàn ông có gì? Đàn bà có gì?", "Họ muốn gì ở nhau?", "Người đàn ông lần đầu tiên quan hệ với bạn gái nghĩ gì?"... Hai diễn viên tích lũy những kinh nghiệm đó và nghĩ cách thể hiện chúng bằng nhiều phương thức nghệ thuật. Trong "Người lạ", Ly và Khiêm là chính họ nhưng cũng không phải là họ khi vừa nhập thân vào nhân vật, vừa sống bằng trải nghiệm của bản thân mình.
Từ trái qua: Nghệ sĩ Phan Ý Ly, Nghệ sĩ Bảo Khiêm và đạo diễn người Anh Robert Hale. |
Nói về cái tên "Người lạ", đạo diễn người Anh Robert Hale cho biết, mỗi con người trong cuộc sống đều là người lạ của nhau, và trong bản thân mỗi con người đều có một người lạ. Lạ mà quen, quen mà lạ - đó cũng chính là tinh thần chung của vở diễn "Người lạ", dù mỗi đêm diễn được thể hiện theo những cách khác nhau.
Mặc dù đã khá thịnh hành ở các nước châu Âu, sân khấu đồng sáng tạo - không kịch bản (devised theatre) là một thể loại mới mẻ, lần đầu xuất hiện tại Việt Nam. Dự án do Sân khấu Nháp (do Phan Ý Ly thành lập) và các chuyên gia sân khấu đến từ Anh là Robert Hale và Paul Burgess đồng thực hiện, với sự hỗ trợ sản xuất của Life Art và tài trợ bước đầu của Quỹ Hỗ trợ Nghệ thuật Hội đồng Anh. Sau khi ra mắt tại Hà Nội, các nghệ sĩ bày tỏ mong muốn tiếp tục mang vở diễn đến các địa điểm khác nhằm tạo điều kiện cho công chúng tiếp cận rộng rãi hơn với loại hình sân khấu mới mẻ này.
Hoàng Anh