Donald Trump có cơ hội là một tổng thống thực sự vĩ đại. Ông trở thành tổng thống không chịu ơn ai, ngoài nhân dân Mỹ. Chiến dịch của ông bị giới tinh hoa tài chính và chính trị ngoảnh mặt, nhưng ông đã chiến thắng mặc dù phải tốn rất nhiều tiền của trong cả bầu cử sơ bộ và bầu cử liên bang. Tự do này cho ông rộng quyền tiến hành cải cách.
Trong khi vận động để được đảng Cộng hòa đề cử, Trump đã đưa ra một kế hoạch cải cách thuế vì tăng trưởng năng động nhất trong lịch sử nước Mỹ. Nó sẽ giảm thuế công ty dưới mức của Mexico và Trung Quốc, đưa ít nhất 2.000 tỷ đô la về cho đất nước thông qua đánh thuế công bằng, không để các công ty đặt trụ sở ở những nước thuế suất thấp, và kích hoạt cắt giảm biểu thuế giống như các Tổng thống John F. Kennedy và Ronald Reagan đã làm. Người ta chỉ mong nhà phân tích của CNBC, tín đồ của tăng trưởng kinh tế Larry Kudlow và nhà kinh tế học trọng cung Steve Moore – những kiến trúc sư kinh tế của kế hoạch này hợp tác với tổng thống thay vì người nào đó từ đội của Goldman Sachs. Đó là con đường tiến về phía trước của Donald và của nước Mỹ.
Mối nguy hiểm đối với tổng thống Trump là nếu ông không công nhận những cơ chế của những người trong thể chế cũ không ủng hộ ông tranh cử, nhưng giờ quỵ lụy ông để tìm cách được bổ nhiệm và được hưởng các ưu ái khác, họ sẽ không tận lực với chương trình cải cách và sẽ cố sức làm nó chệch hướng. Tổng thống Trump không được để chính những người mà các chính sách của họ đã đưa đất nước rơi xuống vực này quyến rũ, và phải nhớ chính họ đã phản đối việc ông được bầu là tổng thống.
Điều cần nhớ về Donald Trump là ông rất, rất cứng rắn. Dưới cái vui vẻ dễ gần ấy là một người cạnh tranh dữ dằn, ít khi để sót cơ hội. Ông thực sự là một nhà thương lượng bậc thầy và một người thực dụng. Mặc dù việc ông được bầu có thể so sánh với chiến thắng áp đảo của Ronald Reagan năm 1980, Trump giống Nixon hơn là Reagan - một người thực dụng nói thay cho “Đa số thầm lặng.”
Giống như Nixon, Trump không phải nhà tư tưởng. Ông thực sự là một nhà dân túy với bản năng bảo thủ. Về những vấn đề lớn mà đất nước phải đối mặt năm 2017 – kinh tế, khủng bố và nhập cư – Trump theo lập trường dân túy cánh hữu. Đồng thời về những vấn đề như thương mại và chiến tranh, quan điểm của Trump gần với Bernie Sanders hơn là Hillary Clinton hoặc George W. Bush chẳng hạn. Thực sự Trump giành được ba trong số mười đại cử tri của Sanders để chiến thắng – một mục tiêu ông đã đạt được.
Trump phải làm sống lại nền kinh tế, bảo đảm an ninh biên giới, siết chặt luật nhập cư, tái thiết kết cấu hạ tầng và thương lượng lại các hiệp định thương mại. Đây là yêu cầu cao, nhưng Trump có khả năng thực hiện tất cả nếu ông không bị phỉnh phờ bởi đám quần thần và những người trong cuộc ở Washington, những kẻ đã coi thường việc ông tranh cử và tài trợ cho các đối thủ của ông.
Donald, như ông bảo tôi gọi ông năm 1979 khi chúng tôi lần đầu gặp nhau, có quanh mình nhiều người rất có năng lực. Con gái đầu Ivanka Trump là một phụ nữ tuyệt vời, giữ được cân bằng giữa hôn nhân, làm mẹ, kinh doanh của cô và kinh doanh của cha cô, trong khi vẫn giữ được vẻ mạnh mẽ và chỉn chu. Điềm đạm nhưng dễ gần, cô là đại sứ giỏi nhất của cha cô. Chồng Ivanka là Jared Kushner rất thông minh, khá kín đáo, làm việc hiệu quả và được cha vợ tin tưởng. Con trai Donald Jr. và anh trai Eric giống hệt cha, rất khôn ngoan khi xuất hiện trong các chương trình nói chuyện trên đài phát thanh ở các bang cử tri còn do dự, cũng như xuất hiện tại các cuộc tiếp xúc cử tri và các sự kiện để kích động người ủng hộ.
... Việc cuộc bầu cử này đã đánh dấu bước ngoặt mà cái gọi là truyền thông chính thống mất độc quyền về sự thật, về truyền phát thông tin chính bởi ngày càng nhiều cử tri bắt đầu nhận được tin tức chính trị trên các thiết bị cầm tay đa dạng hơn và trong nhiều trường hợp cũng chính xác hơn. Những gì đáng chú ý là quy mô cuộc tấn công Trump của CNN, và thực tế nó không có tác dụng đối với sự ủng hộ dành cho Trump hoặc đối với kết quả bầu cử. Cử tri rõ ràng tỉnh táo với truyền thông của thể chế, và với việc họ đang nhắc lại như vẹt những lời của giới tinh hoa cầm quyền, những người chỉ làm đất nước suy sụp.
Chiến thắng của Trump vừa như câu chuyện không có thực, lại vừa ngoạn mục. Chính ông sẽ nói với các bạn rằng, với tất cả kỹ năng và tầm nhìn của ông, may mắn luôn mỉm cười với ông. Chính vì thế, ông là “người thắng cuộc.”
Donald Trump thích chiến thắng. Ông ghét bị thua. Ông quyết tâm, bướng bỉnh và cực kỳ thông minh. Việc ông sử dụng truyền thông xã hội một cách điêu luyện đã thay đổi cách thức hoạt động của nền chính trị Mỹ. Trump đã thấy rõ ông có thể nói trực tiếp với cử tri mà không cần qua bộ lọc của truyền thông kiểu cũ. Có lẽ ông là hy vọng cuối cùng của chúng ta để trở lại là đất nước của những người chiến thắng.
Phần 1, phần 2. Hết trích đăng.
(Trích sách Đường đến Nhà Trắng 2016, Nguyễn Thanh Châu dịch, Nhà xuất bản Thế giới