Cuốn Hội nghị Paris - Cánh cửa đến hòa bình được Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia phát hành nhân kỷ niệm 45 năm ngày ký kết Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam (1973 - 2018). Sách bao gồm các bức ảnh được chụp từ tài liệu gốc hiện lưu trữ, bảo quản tại các Trung tâm Lưu trữ quốc gia. Các tài liệu lấy từ các bên tham gia đàm phán và ký kết hiệp định Paris, do đó phần nào thể hiện quan điểm riêng của các bên.
Bìa sách "Hội nghị Paris - Cánh cửa đến hòa bình". |
Sách chứa đựng những công văn đóng dấu Mật, Tối mật, Thượng khẩn của các cơ quan chính quyền Việt Nam Cộng hòa gửi Văn phòng Thủ tướng, Văn phòng Tổng thống để thông báo về diễn biến của Hội nghị Paris hoặc các vấn đề liên quan. Điển hình, phía chính quyền Sài Gòn báo cáo lên thượng cấp lý lịch khá chi tiết của các thành viên phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, từ các ông Xuân Thủy, Hà Văn Lâu, Nguyễn Minh Vỹ, Nguyễn Đôn Tú, Trần Quang Cơ, Trịnh Ngọc Thái… cho đến các chuyên viên, phiên dịch viên của phái đoàn.
Các bài phát biểu của ông Xuân Thủy - Bộ trưởng Ngoại giao, Trưởng đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - và bà Nguyễn Thị Bình - Bộ trưởng Ngoại giao, Trưởng phái đoàn Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam - trong hội nghị đều được Phủ Tổng thống chính quyền Việt Nam Cộng hòa bóc băng, đánh máy chi tiết. Các văn bản này hiện được lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia 2, Phông Phủ Tổng thống Đệ nhị Cộng hòa.
Phông lưu trữ Phủ Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa cho biết sơ đồ chi tiết phòng họp, phòng thảo luận riêng của từng phái đoàn tại Hội nghị Paris. Đặc biệt, sơ đồ bàn tròn - vị trí chỗ ngồi của từng thành viên bốn đoàn tại phiên họp khoáng đại trưa ngày 15/1/1969 - cho thấy trưởng phái đoàn Mỹ Henry Cabot Lodge và Trưởng phái đoán Việt Nam Cộng hòa Phạm Đăng Lâm ngồi cạnh nhau, còn ở phía đối diện, trưởng đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Xuân Thủy và Trưởng đoàn Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Trần Bửu Kiếm (thay bà Nguyễn Thị Bình) ngồi cùng phái đoàn của mình.
Lễ ký tắt Hiệp định Paris về Việt Nam, ngày 23/01/1973. Ảnh: Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng. |
Cùng các tài liệu từ phía Việt Nam Cộng hòa, sách cũng công bố những tài liệu lưu trữ từ phía Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, như công hàm của Chính phủ Mỹ chuyển cho Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa qua Vientiane ngày 4/5/1968 về việc bắt đầu các cuộc nói chuyện chính thức tại Paris vào ngày 10/5/1968.
Nhiều tài liệu quan trọng khác của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng được công bố, như bản báo cáo của trưởng đoàn Xuân Thủy tại phiên họp thứ 14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tình hình Hội nghị Paris ngày 31/5/1972, thông tri của Ban Bí thư Trung ương Đảng về cuộc gặp giữa Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Mỹ ngày 27/11/1972, thông báo Mật của Ban Bí thư về tình hình cuộc hòa đàm ngày 15/1/1973, các văn bản của Quốc hội sau khi Hiệp định Paris được ký kết.
Sách in kèm nhiều ảnh tư liệu quý của các nghệ sĩ nhiếp ảnh nổi tiếng như Nguyễn Bá Khoản, Chu Chí Thành về các diễn biến trước, trong và sau Hội nghị Paris, tới Đại thắng mùa xuân năm 1975, đất nước thống nhất. Các tài liệu quý trong sách giúp bạn đọc tiếp cận những thông tin, hình ảnh ghi dấu một chương quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam.
Tiên Long