Helen Taylor
Khi Cuốn theo chiều gió lần đầu tiên ra mắt ở Anh (1936), Harold Macmillan - người đã đánh bại William Collins để giành quyền xuất bản cuốn sách - viết: "Tôi phải thú nhận, rằng đây là cuốn sách hài hước và cũng nghiêm túc hơn bất cứ thứ gì tôi đọc được kể từ khi bước chân vào ngành kinh doanh này".
Tiểu thuyết đoạt giải Pulitzer của Margaret Mitchell cũng là một trong những tác phẩm bán chạy nhất mọi thời đại, với 28 triệu bản, được dịch ra khoảng hơn 150 thứ tiếng và tiêu thụ tại chừng đó quốc gia. Sự bất tử hóa của Cuốn theo chiều gió được củng cố thêm bằng bộ phim chuyển thể của David O. Selznick (1939) với 10 giải Oscars, trong đó có giải thưởng đầu tiên dành cho một diễn viên da đen - Hattie McDaniel.
Nàng Scarlett ở ấp Tara. |
Ngay cả những người không đọc sách, chưa xem phim cũng đều biết câu chuyện về Scarlett - cô hoa khôi bướng bỉnh miền Nam nước Mỹ. Từ vị trí tiểu thư ngồi mát ăn bát vàng ở một đồn điền xứ Georgia, Scarlett trở thành người phụ nữ chống chọi với những biến thiên của thời cuộc qua Nội chiến Mỹ, thời kỳ tái thiết, cho đến "doanh nhân" thành công ở Atlanta sau khi đã ngạo nghễ chà đạp lên những gì được người đương thời coi là luân thường đạo lý...
Bởi Cuốn theo chiều gió có tầm ảnh hưởng rộng lớn, vượt ra ngoài khuôn khổ của cả văn chương và điện ảnh. Cuốn theo chiều gió trở thành đề tài để sản xuất búp bê, tượng sứ, tên bài hát, tên nhà hàng, khách sạn. Khách du lịch đến Atlanta, Georgia dường như vẫn tìm kiếm một cách vô vọng những dấu ấn của trang trại Tara, vẫn đổ xô mua những cuốn sách tóm tắt về Scarlett, những tấm hình thu hút của Rhett. Những tiểu thuyết gia từ Alex Haley, Julian Green, Sally Beauman đến Andrea Levy đều diễn giải cuốn sách theo những cách riêng trong trang viết của mình. Còn những câu văn nổi tiếng như "Mai là một ngày mới" hay lối nói ngọng của những người nô lệ trong truyện đã trở thành khẩu ngữ giữa đời thường.
Nhà văn và độc giả tìm đến với cuốn sách với nhiều lý do khá nhau. Khi phỏng vấn những quý bà quý cô trong thập kỷ 80 để viết cuốn Scarlett's Women: Gone with the Wind and its Female Fans, tôi được biết có cả một thế hệ độc giả những năm 30 - 40, thế kỷ trước từng mất ăn mất ngủ với cuốn sách và bộ phim Cuốn theo chiều gió. Họ là những người gần gũi với sự khốc liệt của cuộc Nội chiến, thấu hiếu tình thế bị tước đoạt của gia đình Scarlett. Họ yêu vẻ đẹp rụt rè, thánh thiện của Melanie Wilkes và ngưỡng mộ một cách ngập ngừng hình ảnh kiêu hãnh, coi thường đạo lý của Scarlett.
Đôi tình nhân Scarlett và Rhett Butler. |
Tuần trước, 38 năm sau khi vở nhạc kịch đầu tiên chuyển thể từ Cuốn theo chiều gió được công diễn ở Tokyo, Trevor Nunn cũng vừa ra mắt vở nhạc kịch của mình với sự tham gia của các diễn viên đa chủng tộc. Ông mang đến cách nhìn mới, từ thế kỷ 21, đối với một tác phẩm đã đi vào lòng độc giả nhiều thế hệ. Trải qua hơn 70 năm, với nhiều biến thiên về chính trị và xã hội, Cuốn theo chiều gió vẫn khẳng định sức hấp dẫn mãnh liệt của mình.
Những năm gần đây, đã có 3 nhà văn được Quỹ di sản Margaret Mitchell ủy quyền viết phần tiếp theo của cuốn sách. Và trong mọi trường hợp, họ đều phải đối diện với việc xử lý những vấn đề liên quan đến quan điểm của Mitchell về chủng tộc và mối quan hệ giữa ông chủ và nô lệ.
Scarlett (1991) của Alexandra Ripley, Rhett Butler's People (2007) của Donald McCaig - những phần hậu Cuốn theo chiều gió đều đã được ra mắt và đều nhận về sự chỉ trích gay gắt của những người hâm mộ.
Vài năm trước khi có cuốn sách của Donald McCaig, Pat Conroy - một nhà văn người miền Nam nước Mỹ cũng được mời viết lại câu chuyện từ điểm nhìn của Rhett. Cuốn sách bỏ đi của ông đã giết chết Scarlett O'Hara trong một án mạng được The New York Times mỉa mai là "cái chết đáng nhớ nhất trên văn đàn kể từ sau khi Anna Karenina lao đầu và đường tàu".
Scarlett và người vú già. |
Bị ăn theo nhiều nên Cuốn theo chiều gió cũng vướng phải không ít những vụ kiện tụng tác quyền. Năm 2001, hai năm sau khi giành chiến thắng trong vụ kiện đạo văn với tác giả người Pháp Régine Desforges, Quỹ di sản Mitchell lại tiếp tục ra tòa với một vụ tác quyền khác. Sự việc diễn ra tại một tòa án ở Atlanta. Nhà văn Alice Randall, tác giả cuốn The Wind Done Gone, bị buộc tội "ăn cắp" chủ đề và nhân vật của Cuốn theo chiều gió. Tòa xử Randall thua kiện, buộc ngừng phát hành cuốn sách. Nhưng sau đó, nhà xuất bản của Randall kháng án với lý lẽ, đây là một tác phẩm được viết theo phong cách nhại. The Wind Done Gone được xuất bản trở lại với dòng chú thích: "Tác phẩm nhại không chính thức".
Đã có phim, có nhạc kịch và có cả hậu Cuốn theo chiều gió, phải chăng, thay vì mặc áo mới cho cuốn tiểu thuyết, đây là lúc để câu chuyện và các nhân vật của nó được yên?
Cuốn theo chiều gió qua những con số:
- 35 triệu: Là số người Anh từng xem Cuốn theo chiều gió qua nhiều thập kỷ, đưa những bộ phim chuyển thể từ cuốn sách trở thành tác phẩm điện ảnh được xem nhiều nhất tại Anh. |
Thanh Huyền dịch
(Nguồn: Tele)