Nếu là một diễn viên có thực lực ở Hollywood và muốn được đề cử Oscar, lựa chọn hàng đầu hiện nay có lẽ là cộng tác cùng đạo diễn David O. Russell. Chỉ trong vòng 4 năm trở lại đây, ông đã giúp 7 diễn viên trong ba bộ phim của mình nhận đề cử Oscar và có ba người trong số đó giành chiến thắng. Ba tác phẩm khiến O. Russell nổi như cồn thời gian gần đây là The Fighter (2010), Silver Linings Playbook (2012) và mới nhất là American Hustle – bộ phim nhận được tới 10 đề cử Oscar 2014.
Đạo diễn David O. Russell. |
Hai giai đoạn sự nghiệp
Sự nghiệp của nhà làm phim sinh năm 1958 có thể chia thành hai giai đoạn riêng biệt - trước và sau năm 2010. Ở giai đoạn đầu tiên, ông đã thực hiện tổng cộng 4 bộ phim điện ảnh hoàn chỉnh với phong cách chủ đạo là Dark Comedy (hài trào phúng). Tác phẩm đầu tiên là bộ phim độc lập Spanking the Monkey (1994) khiến cái tên David O. Russell nhanh chóng được xếp vào hàng “tiềm năng” khi đạo diễn kiêm nhà biên kịch này chiến thắng tại hạng mục “Kịch bản đầu tay xuất sắc” và “Phim đầu tay xuất sắc” tại giải Independent Spirit Awards.
Hai năm sau, David O. Russell đưa dự án mới của mình mang tên Flirting with Disaster đi dự LHP Cannes của Pháp ở hạng mục Un Certain Regard và được hầu hết giới phê bình đánh giá cao. Chính những thành công từ hai bộ phim đầu đã giúp ông có cơ hội cộng tác với những diễn viên tài năng như George Clooney, Mark Wahlberg hay Spike Jonze trong Three Kings, bộ phim kể về đề tài chiến tranh vùng Vịnh. Ra mắt năm 1999, đây là bộ phim thành công nhất trong giai đoạn đầu sự nghiệp David O. Russell khi thu về 60 triệu USD tại Mỹ và đạt doanh thu tổng cộng hơn 100 triệu USD trên toàn cầu.
David O. Russell bên một trong những "nàng thơ" - Jennifer Lawrence. |
Tuy nhiên, sau bộ phim I Heart Huckabees (2004) lại là một quãng nghỉ dài 6 năm của đạo diễn này trên màn ảnh rộng, trước khi bất ngờ quay trở lại với bộ phim về đề tài đấm bốc The Fighter và mở ra giai đoạn hai thành công rực rỡ. Doanh thu của The Fighter, Silver Linings Playbook và American Hustle lần lượt là 129, 236 và 201 triệu USD - quá đỗi ấn tượng khi mà kinh phí các tác phẩm này đều không vượt quá 40 triệu USD.
Về mặt nghệ thuật, cả ba dự án này đều được đánh giá cao và nhận được tổng cộng 25 đề cử Oscar danh giá và mang về cho Christian Bale, Melissa Leo (phim The Fighter) cùng Jennifer Lawrence (Silver Linings Playbook) những tượng vàng đầu tiên trong sự nghiệp. Bản thân David O. Russell cũng đang có lần thứ ba liên tiếp được đề cử Oscar ở hạng mục “Đạo diễn xuất sắc”, điều mà ông chưa bao giờ làm được trong giai đoạn đầu sự nghiệp.
Điều này có lẽ đã không đến nếu thiếu đi lần chạm trán giữa O. Russell với Darren Aronofsky sau The Wrestler (2008). Đang cảm thấy bế tắc, O. Russell hỏi Aronofsky tại sao ông có thể làm một bộ phim tốt như vậy và nhận được lời khuyên rằng hãy thoải mái, đừng sợ thất bại và sức ép. O. Russell đã tiếp thu lời khuyên ấy và áp dụng nó một cách thành công nhất.
Bí quyết của “Vua Midas”
Trong thần thoại Hy Lạp, vua Midas là người có khả năng biến mọi thứ mình chạm vào thành vàng. Có thể ví von David O. Russell như một “Midas của Hollywood” hiện nay khi tất cả những dự án liên quan tới ông đều có cơ hội chạm vào tượng vàng Oscar. Qua những gì ông hay những người từng cộng tác cùng chia sẻ thì O. Russell là một người luôn quan tâm tới những cộng sự. Khi các đề cử Oscar 2014 được công bố vào buổi sáng, O. Russell đã thức cả đêm để viết email cảm ơn mọi thành viên đoàn phim vì đã giúp American Hustle được hoàn thiện.
Với David O. Russell, các diễn viên không chỉ là những cộng sự đơn thuần trên trường quay mà còn là những người bạn ở ngoài đời và nhờ mối quan hệ ấy mà những ngôi sao hạng A như Christian Bale, Bradley Cooper, Robert De Niro hay Jennifer Lawrence... đều đã có hai lần thủ vai trong phim của ông. Sau khi đoạt Oscar, Lawrence đã ca ngợi O. Russell là “người đã làm nên sự nghiệp của tôi” trong khi Cooper khẳng định ông “là vị đạo diễn ưa thích của các diễn viên, là lý do mà chúng tôi muốn theo nghiệp diễn từ khi còn nhỏ”.
Ba bộ phim trong giai đoạn hai sự nghiệp của O. Russell có bối cảnh và nhân vật không hề liên quan tới nhau. The Fighter là bộ phim tiểu sử thể thao kể về một tay đấm tìm cách vươn tới đỉnh cao và mối quan hệ phức tạp với những người xung quanh, đặc biệt là mẹ anh ta. Silver Linings Playbook là câu chuyện tình giữa những tâm hồn tan vỡ: một anh chàng mắc chứng rối loạn lưỡng cực bị phản bội cùng một góa phụ trẻ. Tới American Hustle, khán giả lại được đưa về thập niên 1970 và chứng kiến màn phối hợp giữa FBI cùng một cặp chuyên gia lừa đảo để đánh bẫy những chính trị gia tham nhũng.
Đạo diễn David O. Russell (ngoài cùng bên trái) cùng 5 diễn viên của "American Hustle" gồm Christian Bale, Amy Adams, Bradley Cooper, Jennifer Lawrence và Jeremy Renner. |
Nếu phải tìm ra một điểm chung trong ba bộ phim trên thì có lẽ câu trả lời chỉ có thể là các nhân vật - dù chính hay phụ - đều có diễn biến tâm lý phức tạp và chiều sâu. Đó cũng là phong cách đặc trưng của David O. Russell, như ông từng thừa nhận khi được hỏi phải chăng ông đã giúp các diễn viên của mình đoạt Oscar: “Tôi sẽ không bao giờ dám nói rằng mình đã giúp họ chiến thắng. Tôi chỉ có thể nói rằng mình đã có cơ hội được tạo ra các nhân vật rắc rối và đầy bản năng, giúp họ có những vai diễn mà ở đó khả năng biểu đạt hành động, cảm xúc của họ được phơi bày một cách tốt nhất. Đó là mục tiêu và là công việc của tôi: tạo ra một vai diễn có chiều sâu, độ phức tạp và cảm xúc”.
Xem The Fighter, ấn tượng sâu đậm nhất với người xem không phải nhân vật chính Micky Ward (Mark Wahlberg) mà là người anh Dicky (Christian Bale), người huấn luyện cho Micky trên con đường tới chức vô địch. Bản thân Dicky từng là một ngôi sao trẻ tiềm năng khi đã đánh bại tay đấm huyền thoại Sugar Ray Leonard nhưng cũng từ đó lụn bại sự nghiệp và trở thành một con nghiện. Một nhân vật thú vị khác là bà mẹ vô tâm Alice (Melissa Leo), người mà ban đầu khán giả sẽ thấy ghét do chỉ vin vào tên tuổi hết thời của Dicky và vô cảm với Micky nhưng càng xem càng thấy thương hại bà. David O. Russell đã dẫn dắt The Fighter một cách khéo léo để người xem hòa cảm xúc vào mạch phim và đồng cảm với những nhân vật chính.
Tới Silver Linings Playbook, hai nhân vật chính là Pat (Bradley Cooper) cùng Tiffany (Jennifer Lawrence) là những kẻ có lối hành xử không giống ai và có thể bị coi là “điên khùng” nhưng cách dẫn dắt của O. Russell lại khiến cái “điên” ấy trở nên bình thường. Pat từng bị vợ phản bội và ám ảnh với quá khứ trong khi Tiffany quan hệ tình dục bừa bãi cũng chỉ để nguôi đi vết thương lòng về người chồng quá cố.
Hai kẻ điên ấy làm những gì họ làm và đến với nhau, âu cũng chỉ để tìm sự đồng điệu trong tâm hồn và khỏa lấp những nỗi đau. Và không chỉ có hai nhân vật chính, câu chuyện phim còn thêm tính bất ngờ và hài hước - yếu tố luôn có mặt trong các phim của David O. Russell - nhờ những nhân vật phụ như người cha do Robert De Niro thủ vai hay anh bạn trong trại thương điên của Pat...
“American Hustle” và sự đền đáp xứng đáng
American Hustle cũng chẳng hề kém cạnh về những nhân vật có chiều sâu so với hai tác phẩm kể trên. Có thể kể ra gã nhân viên FBI Richie (Bradley Cooper) hiếu thắng, nàng Sydney (Amy Adams) với quá khứ mập mờ và khả năng quyến rũ người khác hay cô ả Rosalyn (Jennifer Lawrence) không thể lường trước và luôn gây khó cho người chồng Irving (Christian Bale). David O. Russell đã xây dựng một thế giới với những nhân vật có tâm lý phức tạp và thậm chí còn đề cao chúng hơn cả cốt truyện, như ông từng chia sẻ với Christian Bale.
David O. Russell và tượng vàng Bafta 2014 cho "Kịch bản gốc xuất sắc" với "American Hustle". |
Quan điểm của David O. Russell về điện ảnh: “Tôi không nghĩ bạn nên ‘gửi một thông điệp’ qua tác phẩm của mình... Tôi thích thú với nội tâm nhân vật hơn. Khán giả tới rạp là bởi họ muốn có một trải nghiệm trọn vẹn. Nếu bạn không cho họ xem súng hay bom thì tốt nhất hãy cho họ xem một vở opera”. Vở opera về nội tâm ấy của O. Russell được các diễn viên thể hiện với tâm trạng thoải mái nhất khi ông cho phép họ được tự thay đổi lời thoại trong kịch bản khi thấy không đúng với tâm trạng nhân vật mình thủ vai. Ví dụ tiêu biểu nhất là cảnh hai vợ chồng Irving và Rosalyn cãi nhau, O. Russell đã để Jennifer Lawrence và Christian Bale thoải mái nói những gì họ cho là hợp lý.
American Hustle là bộ phim thứ hai liên tiếp của David O. Russell nhận được đủ đề cử ở bốn hạng mục diễn xuất. Ông cho biết khi tham gia American Hustle, các diễn viên đều đã phải chấp nhận không ít rủi ro và thiệt thòi nhưng giờ đây thực tế đang chứng minh rằng mọi thứ đã được đền đáp xứng đáng.
Thịnh Joey