Năm 1996, Hennesy Concert Series (Hòa nhạc Hennessy) khởi đầu bằng chương trình giới thiệu Mstislav Rostropovich - nghệ sĩ cello huyền thoại người Nga. Và lần này, sau 13 năm, Hennessy lại đưa đến Việt Nam cây cello lừng danh Julian Lloyd Webber, em trai của nhà soạn nhạc nổi tiếng Andrew Lloyd Webber, tác giả vở nhạc kịch The Phantom of the opera (Bóng ma của nhà hát opera).
Julian Lloyd Webber và nghệ sĩ đệm dương cầm Pam Chowhan trên sân khấu Nhà hát Lớn. Ảnh: B.S. |
Chương trình của Julian Webber được xây dựng khá đa dạng, bao gồm những tác phẩm cổ điển (Bach), lãng mạn (Faure, Saint-Saens, Brahms), ấn tượng (Debussy) và hiện đại (Bridge, M. de Falla, Britten, Webber).
Khúc Adagio của Bach được Julian Webber mở đầu bằng tiếng đàn tinh tế và ngọt ngào, ngay lập tức chinh phục tâm hồn khán giả. Cây đàn cello Barjansky do nghệ nhân huyền thoại Stradivari chế tạo cuối thế kỷ 17 đã chứng tỏ đẳng cấp đỉnh cao trong sự sở hữu của J. Webber.
Tiếp theo Adagio của Bach là tác phẩm Scherzetto (hài hước) của nhạc sĩ Anh Frank Bridge với tính kỹ thuật hấp dẫn và độc đáo, thể hiện sự am hiểu thấu đáo của tác giả về cây đàn cello. Chính Julian Webber đã phát hiện ra tác phẩm này trong thư viện của Đại học Âm nhạc Hoàng gia Anh và công diễn lần đầu tiên năm 1979, 77 năm sau khi tác phẩm ra đời và 100 năm sau ngày sinh của tác giả. Tác phẩm đã được thể hiện với sở trường kỹ thuật điêu luyện của Webber.
Để thể hiện sự độc đáo và thay đổi màu sắc chương trình, Webber chọn nhạc phẩm tiếp theo là chương hai của bản Sonata viết cho cello và piano của B. Britten - Scherzo pizzikato (gẩy bằng ngón, không dùng vĩ kéo). Mặc dù pizzikato không phải là sở trường và thế mạnh của đàn cello nhưng Webber chọn chương này để trình diễn kỹ thuật thiên bẩm của mình.
Elegie (khúc nhạc buồn) tiếp theo của Faure là cầu nối trữ tình, lãng mạn và tĩnh tâm để chuyển sang tác phẩm trọng tâm của chương trình - bản Sonata giọng Rê thứ viết cho cello và piano của C. Debussy. Có lẽ đây là nhạc phẩm được Webber thể hiện thành công hơn cả trong toàn bộ chương trình. Ngôn ngữ đặc trưng của nhạc ấn tượng mà Debussy thể hiện trong bản sonata cello hiếm hoi này đã được Webber diễn tấu rất ấn tượng bằng những thủ pháp kỹ thuật đặc biệt trên cây đàn cello.
Le Cygne (Thiên nga) là giai điệu vàng bất hủ mà hầu hết nghệ sĩ cello đều đưa vào chương trình của mình, hơn tất cả, tôn vinh cây đàn cello và gắn liền với hình tượng của chim trời thiên nga. Cùng với giai điệu Thiên nga, trích từ tác phẩm độc đáo Le Carnaval des Animaux(Ngày hội muông thú), tên tuổi của Saint-Saens đã đi vào mọi thời đại. Thật là một lựa chọn không thể hoàn hảo hơn mà nhà soạn nhạc đã quyết định lấy tiếng hát kỳ diệu của cây đàn cello, thay cho những ngôn từ mỹ miều nhất để miêu tả hình tượng Thiên nga, một loài chim có tâm hồn trữ tình huyền bí. Nếu ai đó đã có dịp được thưởng thức song tấu của M. Rostropovich và Maia Plitsetskaya (nữ nghệ sĩ ballet vĩ đại người Nga) trong điệu múa “Thiên nga dã biệt” (trong tự nhiên, chim thiên nga trước khi chết thường nhảy “điệu múa” để vĩnh biệt cuộc sống) thì có lẽ sẽ không bao giờ quên được tiếng đàn hút hồn của huyền thoại Rostrapovich và hình tượng thiên nga kỳ diệu của Plitsetskaya. Nhưng với sự thể hiện tác phẩm này, Webber đã không đáp lại được kỳ vọng của khán phòng Nhà hát Lớn Hà Nội.
Sau 13 năm, Hennesy Concert Series lại giới thiệu một nghệ sĩ cello. Ảnh: B.S. |
Trích đoạn Múa lửa từ vở ballet El amor brujo (Tình yêu và ma thuật) của nhạc sĩ M. De Falla, chuyển soạn từ dàn nhạc cho cello được Webber diễn tấu khá thành công với sở trường kỹ thuật điêu luyện của mình.
Ba tác phẩm không kinh điển nhưng nhẹ nhàng và dễ nghe của ba cha con nhà Webber đã được Julian Webber thể hiện như những tiết mục nhẹ nhàng, thư giãn, làm cầu nối vào tác phẩm kinh điển đồ sộ cuối cùng của chương trình là bản Sonata giọng Mi thứ của J. Brahms. Với phong cách diễn tấu kinh điển chuẩn mực, Webber đã truyền đạt được ý tưởng của Brahms, thể hiện lòng tôn kính và ngưỡng mộ đối với Bach bằng thủ pháp trình bày nghệ thuật fuga (hình thức âm nhạc phức điệu) trong ba bè mà nhà soạn nhạc đã thừa kế được từ Bach.
Nghệ sĩ cello nổi tiếng người Anh đã kết thúc chương trình độc tấu của mình trong tiếng vỗ tay nhiệt tình và mến khách của công chúng thủ đô, mặc dù không được thỏa mãn. Đáp lại thịnh tình của khán phòng, Webber đã đánh thêm tiểu phẩm của nhạc sĩ A. Piazzolla (Argentina) và khúc biến tấu của anh trai Andrew Webber với tiểu xảo kỹ thuật hóm hỉnh và hài hước: vặn dây thấp nhất của đàn cello từ nốt Đồ xuống tận nốt Là.
Mặc dù kinh tế toàn cầu đang suy thoái, thật đáng mừng là đời sống âm nhạc cổ điển tại VN lại khởi sắc. Chỉ trong vòng một tháng sau Tết đã có ba chương trình hòa nhạc đỉnh cao của tài năng trẻ piano Việt Nam (22/2), Đặng Thái Sơn (27/2), Hennessy với Julian Lloyd Webber (6/3).
Nguyễn Thiếu Hoa