Nicolas de Stael là một họa sĩ người Pháp gốc Nga, một trong những danh họa lớn của thế kỷ 20. Thế giới quan mà ông chuyển tải vào trong những tác phẩm gây nên những chấn động lớn trong cách nhìn, thưởng thức nghệ thuật nói chung và hội họa nói riêng. Những chi tiết của sự vật, phong cảnh không được miêu tả tận tường mà thay vào đó là cái nhìn tổng thể của nó, là ánh sáng chiếu vào. Tất cả được tái hiện qua những khối màu lớn, qua những đường cọ quả quyết, táo bạo và dứt khoát.
Nicolas de Staël tại xưởng vẽ, đường Gauguet, Paris, năm 1954. |
Triển lãm tranh của Nicolas de Stael diễn ra tại Viện bảo tàng nghệ thuật hiện đại André Malraux (Musée d'art moderne André Malraux - MuMa) từ 7/6 đến 9/11. Viện bảo tàng MuMa lấy chủ đề "Lumière du Nord - Lumière du Sud" (Northern Lights - Southern Lights) nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông.
Đa phần các tác phẩm được Nicolas de Stael sáng tác trong giai đoạn 1951 - 1955 và chưa bao giờ được trưng bày cho công chúng. Thiên nhiên, nhất là phong cảnh miền biển của vùng Normandie (miền Bắc nước Pháp) và Địa Trung Hải (miền Nam nước Pháp) đã được ông thể hiện một cách tài tình, nên thơ. Đây chính là giai đoạn sáng tác mãnh liệt nhất của Nicolas de Stael sau Thế chiến thứ hai.
Sự tự do trong phong cách cũng như kỹ thuật sáng tác của ông đạt đến đỉnh cao của tài năng. Ông kết hợp tài tình hội họa trừu tượng (peinture abstraite) và hội họa hữu thể (peinture figurative) để miêu tả không gian, thời gian cũng như ánh sáng của một bờ biển, con tàu, cánh buồm, cơn sóng hay những cánh đồng nơi ông đi qua.
Không gian, thoạt nhìn có vẻ sơ sài, lại ẩn chứa nhiều cảm xúc mãnh liệt cho người xem. Đó là sự nên thơ đến diệu kỳ, là sự thích thú trong tĩnh lặng, từ tận đáy lòng khi đối mặt với một tác phẩm. Những tảng màu to lớn, nóng hay lạnh, thể hiện những cánh đồng, đồi núi hay đại dương mênh mông, chuyển tải bao ý thơ, bao hơi thở và nhịp đập của sự sống. Tranh Nicolas de Staël là không gian, là ánh sáng, là sự mộc mạc đến trần trụi của tạo hoá.
Bức "Paysage, Antibes" (1955). |
Đối mặt những bức tranh của Nicolas de Stael, người xem có cảm giác như thời gian ngừng trôi, không gian tĩnh lặng và chỉ có cái thế giới ông miêu tả mới là trọng tâm của cuộc sống, là sức mạnh vô hình cuốn hút lấy hơi thở, tâm trí.
Paysage (1955), một trong những bức tranh cuối cùng trong cuộc đời sáng tác của Nicolas de Stael, cũng được trưng bày tại triển lãm. Ẩn hiện dưới những nét vẽ là ánh mắt đượm buồn, mang vẻ cô đơn của danh họa bên xưởng vẽ tại Paris, của một cuộc đời tài hoa nhưng lắm u uất, của một định mệnh trớ trêu như lúc ông tự tử vào một ngày tháng ba năm 1955, khi mới 41 tuổi.
Sinh ngày 5/1/1914 tại Saint-Pétersbourg và mất ngày 16/3/1955 tại Antibes (Pháp), Nicholas de Stael được xem như là một trong những họa sĩ có nhiều ảnh hưởng lớn đối với nền hội họa thế giới trong những năm 1950.
Lâm Bình Duy Nhiên