Mừng Đại lễ Phật đản Liên hiệp quốc 2014 (Phật lịch 2558), nhà sưu tập Hàn Tấn Quang tổ chức triển lãm mang tên "Thạch thiền" nằm trong bộ sưu tập nghệ thuật đá của ông.
Các khối đá thiên nhiên này có màu sắc và hình dáng đa dạng. Chúng thường có sắc xám, đen, hoặc pha các đường vân nâu, vàng nhạt, trắng bạc... Mỗi đường vân, dáng đá đều khơi gợi cái nhìn nguyên sơ về tự nhiên, cũng như gợi cho người xem những soi chiếu nội tâm tùy theo góc độ thưởng lãm.
Bộ sưu tập "Thạch thiền" của Hàn Tấn Quang là những tác phẩm đá được bàn tay thiên nhiên tạo tác nên. Những sự xói mòn của nắng mưa, sóng gió khắc vào đá vẻ đẹp thanh khiết. Đá lặng im đặt trên bệ gỗ nhưng như thể kể lại cho người xem những câu chuyện về thiền định. (Đọc thêm: Hàn Tấn Quang chia sẻ về triển lãm Thạch thiền)
Thiền tâm. |
Theo nhà sưu tập, ở Việt Nam, đá là một đối tượng thờ tự khá sớm. Theo Việt điện u linh (viết vào thế kỷ 13), tục thờ đá là một tín ngưỡng quan trọng. Tục thờ đá vẫn còn duy trì mãi đến tận ngày nay với những biến thể do nhiều tác động lịch sử văn hóa. Việc thờ đá khởi đầu thuộc về tín ngưỡng vạn vật hữu linh và về sau gắn với tín ngưỡng thờ núi-thần núi và các gò đống.
Ở trong các truyền thuyết đượm chất cổ tích, một mô-típ phổ biến là người hóa đá. Ở đó, nhân vật chính được biến thành đá để chứng thực cho câu chuyện và bảo hộ cho sự bền vững lâu dài của sự tích qua thời gian: nàng Tô Thị (Lạng Sơn), An Kỳ Sinh (Yên Tử), Hòn Vọng Phu, Hòn Phụ Tử (Kiên Giang), Núi Bà Đội Om (An Giang)…
Đá nhờ nhân tâm mà có hồn, nhờ sự cố chấp mà hình tướng của nó được định danh như: núi Két, núi Tượng, núi Đầu Voi, núi Thiên Bút, núi Thiên Ấn, núi Đá Bia; rồi hòn Trống - Mái, hòn Chồng hay là hình tượng của các nhân vật thần kỳ (Thạch Sanh, ở hang Đá Dựng, Hà Tiên - Kiên Giang hay chư Phật Bồ Tát - Non Nước, Quảng Nam)...
Từ thiên nhiên, con người cũng có thú "ngoạn thạch" - căn cứ vào hình tướng của đá mà đặt tên. Thú chơi non bộ, giả sơn cũng là nghệ thuật mô phỏng thiên nhiên... gắn bó từ lâu trong đời sống văn hóa người Việt.
Triển lãm do Trung tâm Nghiên cứu Phật giáo Việt Nam, Ban Phật học Chùa Xá Lợi (TP HCM) phối hợp thực hiện. Chương trình khai mạc lúc 9h sáng 6/5 và diễn ra đến ngày 13/5 (nhằm ngày 8/4 - ngày 15/4, Giáp Ngọ) tại Chùa Phật học Xá Lợi, TP HCM.
* Ảnh: Những bức tượng đá biết nói tại triển lãm "Thạch thiền" |
Thất Sơn