Con đường Hồi giáo là tập hai của bộ sách du ký Lên đường với trái tim trần trụi vừa được Phương Mai ra mắt giữa tháng 3. Trước đó, tập 1 của bộ sách có tên Tôi là một con lừa kể về hành trình tác giả theo vết di cư của loài người đã được đông đảo độc giả đón nhận.
Cũng như những người thích xê dịch, tâm thế Phương Mai lúc nào cũng sẵn sàng lên đường. Ý tưởng cho chuyến đi được cô "nảy" ra vào một buổi sáng đầu năm 2011. Khi trải tấm bản đồ thế giới ra, Phương Mai đã không một chút ngần ngại chọn Trung Đông. Cô xin nghỉ việc một năm để "đi bụi", và nhận được sự đồng ý của sếp kèm lời nhắn: "Trở về nguyên xi, đừng có gì sứt mẻ nhé!".
Trong buổi ra mắt sách tại Hà Nội, Phương Mai mặc áo niqab - trang phục của người Hồi giáo (ảnh trái), sau đó cởi bộ đồ đen (ảnh phải). Cô nói, các cô gái theo Hồi giáo ở Trung Đông cũng mặc những bộ đồ rực rỡ, gợi cảm bên trong niqab. |
Hành trình tới Trung Đông được Phương Mai đặt tên là "Con đường Hồi giáo". Con đường ấy xuất phát ở thánh địa Mecca 1.400 năm trước, sau đó tỏa ra hai hướng, hướng Tây vượt qua Bắc Phi tràn đến châu Âu, hướng Đông thọc sâu xuyên qua Ấn Độ đến tận Indonesia. Các chiến binh Hồi giáo chiếm được thành phố nào thì cô đến đúng thành phố ấy.
Năm 2012, Phương Mai khởi hành, vẫn với "trái tim trần trụi", như cô viết: "Trước mỗi lần lên đường, tôi cố gắng trút bỏ mọi định kiến, mọi hình dung. Tôi dốc cạn để đầu óc trống rỗng, không mong chờ, không phán đoán. Tôi liều mạng để trái tim mình rộng mở, trần trụi. Và tôi lên đường như một tờ giấy trắng, với niềm khao khát được phủ kín, được lấp đầy, được đổi thay".
Suốt 8 tháng trời, Phương Mai đi qua 13 nước Saudi, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Yemen, Li băng, Jordan, Israel, Palestine, Oman, Ai Cập, Lybia, Syria, Tunisia, Ma rốc. Trung Đông lúc này vẫn còn nghi ngút khói lửa chiến tranh hậu Mùa xuân Ảrập. Cô tận mắt chứng kiến những biến đổi mạnh mẽ ở những nước như Lybia, Syria, Tunisia, Yemen, Ai Cập. Cơn lũ cách mạng quét qua, mang đến cả phù sa và rác rưởi, nó có thể đem một rạng đông mới cho nước này nhưng ở nước khác chỉ là thay chế độ độc tài này bằng chế độ độc tài khác, quân cách mạng có khi lại chính là khủng bố Al-Qaeda, và cuộc sống của người dân hậu mùa xuân thậm chí lại là mùa hạ khốc liệt...
Bìa sách Con đường Hồi giáo. |
70% tin tức của thế giới đưa về Trung Đông là bom đạn, chiến tranh nhưng mảnh đất này là một bức tranh đa sắc, nơi có cả sự yên bình và bạo động, truyền thống và nổi loạn. Ở đó có những trầm tích văn hóa hàng nghìn năm, những công trình kiến trúc đẹp đến nghẹt thở, với cuộc sống thấm đẫm tôn giáo, cùng vẻ hiện đại và hào nhoáng tột cùng. Định kiến cho rằng Trung Đông là mảnh đất của Hồi giáo cực đoan, bất bình đẳng giới, nhưng Phương Mai đã chứng minh đó là nơi trú ngụ của những con người có cuộc sống lạc quan, bình dị. Ở Oman, nhiệm vụ bồng bế con là của đàn ông. Ở Tunisia, "trong suốt mấy chục năm qua, một trong những nhiệm vụ của cảnh sát là chặn đường các cô gái dám đội khăn trùm đầu, cấm tiệt các cô cả gan trùm kín mặt mũi với niqab, và nếu đàn ông muốn để râu dài lùm xùm kiểu salafi thì trước hết phải xin cho được cái giấy phép của chính quyền". Hay như ở Syria, nơi đất nước vẫn đang chìm trong khói lửa nội chiến, những mảnh vui nhộn của cuộc sống tươi trẻ ồn ào vẫn diễn ra.
Tất nhiên, Trung Đông trong Con đường Hồi giáo vẫn là vùng đất dày đặc tâm linh. Nơi đây sinh ra và là trung tâm của ba tôn giáo cùng chung nguồn gốc là đạo Do Thái, đạo Ki-tô và đạo Hồi, nhưng chưa bao giờ hết xung đột. Phương Mai viết: "Đằng sau những đường phố lát đá lộng lẫy của thành Jerusalem là cuộc sống tín ngưỡng cực điểm, là sự căng thẳng đến tột cùng của xung khắc tôn giáo như một quả bóng đầy hơi có thể bục tung bất cứ lúc nào. Ở Jerusalem, mỗi hòn đá là một câu chuyện kinh thánh, mỗi người dân là một tín đồ sẵn lòng tử vì đạo, mỗi ngọn gió tràn qua cũng có mùi thánh thần, một lời nói bâng quơ cũng có thể trở thành điều tiên tri chờ ngày ứng nghiệm...".
Bìa của cuốn sách in bức ảnh chụp Thánh đường Đá và thánh đường Viễn Xứ trên nền Đền Thờ Thiêng của người Do Thái và Tảng Đá Nền của người Thiên Chúa. Khoảng cách từ mái vòm màu bạc thâm trầm đến mái vòm dát vàng rực rỡ đánh dấu nơi hội tụ khí thiêng của ba tôn giáo cùng cha mẹ, nơi bốn tỷ tín đồ khắp thế giới hướng về, cũng là nơi phát sinh những nguyên nhân sâu xa của bao hận thù suốt 2000 năm qua.
Bằng con mắt của một tiến sĩ văn hóa, một nhà báo, Phương Mai khám phá Trung Đông theo trục không gian và theo độ lùi của thời gian. Mỗi một câu chuyện tràn ngập hơi thở cuộc sống đương đại đều được nhìn nhận bằng sự sắc bén của một nhà nghiên cứu hiểu lịch sử văn hóa, tôn giáo, đặc điểm của vùng đất. Lồng ghép vào các câu chuyện trải nghiệm bản thân, Phương Mai trình bày những khái niệm, diễn biến lịch sử, văn minh, chính trị phức tạp bằng văn phong trẻ trung, lôi cuốn.
Để độc giả tiện theo dõi, Phương Mai đưa ra bản đồ hành trình của mình. Cô cũng liệt ra ở đầu sách những quy tắc dùng từ, tên riêng và thuật ngữ. Chỉ riêng 5 trang sách này cũng đã cung cấp khá nhiều khái niệm cơ bản đặc trưng của Trung Đông, như thế nào là áo choàng abaya, Allah nghĩa là gì, Islam và Islamism khác nhau như nào, Thiên sứ trong các tôn giáo có nhiệm vụ gì...
* Video: Phương Mai nói về cuốn sách
Hiền Đỗ