Nhân vật chính của tác phẩm là Trần Trọng Yben Sơn. Với nguyên tắc cấp dưới phục tùng cấp trên không bàn cãi, chỉ sau 11 năm, y đã nhanh chóng thăng tiến, làm tới chức Chủ tịch huyện. Yben Sơn vốn là "con của Giời" theo nghĩa đẹp, dần đánh mất mình và trở thành "Giời con" theo đúng nghĩa xấu mà nó bao hàm.
Vì mải mê phấn đấu, y đánh mất tình gắn bó với già làng Ga Rai - người từng đặt tên, nuôi dưỡng y với tinh thần cao thượng. Những bạn bè thời thơ ấu ở làng quê cũng dần mất lòng tin với Yben Sơn. Để được lên cao, y không ngại đánh đổi tình yêu đầu đời nhiều say đắm, thậm chí còn gây họa cho người yêu. Sơn sẵn sàng dâng đất - một mảnh đất địa linh của làng cho kẻ có tiền, để anh ta làm dự án du lịch, thực chất là chia lô buôn bán đất. Trong tác phẩm đầy tính hiện thực, tác giả phê phán những kẻ ỷ thế danh gia vọng tộc mà bất chấp các giá trị văn hóa và lợi ích cộng đồng.
Sách "Giời con". |
Nhưng thông điệp sâu xa nhất mà tác giả muốn gửi gắm trong tác phẩm là vai trò của gia đình với sự hình thành nhân cách cá nhân. Trần Văn Miều nói: "Tôi muốn gửi thông điệp, rằng gia đình cán bộ đừng để con ỷ thế. Gia đình nhà giàu đừng để con ỷ tiền. Muốn cộng đồng và xã hội không có giời con hãy chung tay xây dựng một gia đình hạnh phúc và xây dựng môi trường xã hội lành mạnh".
Những hiểu biết về chính trị, xã hội và thời cuộc đã giúp tác giả dựng nên một tác phẩm chân thực. Nhà phê bình Văn Chinh nhận định, do tác giả Trần Văn Miều cầm bút khi đã trưởng thành, từng làm luận án Tiến sĩ Sử học nên ông nắm khá rõ cấu trúc chính trị - xã hội, biến nó thành nền tảng khiến bố cục tiểu thuyết trở nên vững chãi.
Cùng chung quan điểm, nhà văn Sương Nguyệt Minh phân tích: "Cảm hứng thế sự trong văn Trần Văn Miều đậm nét, nhất là sự xuống cấp đạo đức, lối sống. Đó còn là hồi chuông cảnh báo về sự mục ruỗng, tha hóa, biến chất ở một bộ phận cán bộ lãnh đạo cấp tỉnh, huyện. Ở góc nhìn đạo đức, tác giả phát hiện ra những nhức nhối, băng hoại về lối sống của một lớp quan chức... Ở tầm nhìn và tư duy chính trị, xã hội, Trần Văn Miều cảnh báo nguy cơ lợi ích nhóm đang là mối đe dọa đến sự thành bại của chính quyền các cấp".
Tuy dành nhiều lời khen ngợi, song nhà phê bình Văn Chinh cũng cho rằng tác giả chưa tự tin để đẩy các chi tiết truyện đến tận cùng, từ đó có thể bùng nổ cảm xúc trong lòng người đọc.
Giời con là tiểu thuyết thứ ba của tác giả Trần Văn Miều. Trước đó ông đã xuất bản nhiều cuốn sách như: Suối tình (tiểu thuyết, phát hành năm 2007), Vọng thê (tập truyện ngắn, 2009), Nhảy múa cùng Manơ canh (tập truyện ngắn, 2000), Bão tan (tiểu thuyết, 2011).
Y Nguyên